Serhat Şehir Kars

Kars, Anadolu yarımadasının kuzeydoğusunda, Doğu Anadolu Bölgesi’nin Erzurum-Kars Bölümü’nde bir il ve bu ilin merkezidir. Doğusunda ve kuzeyinde Sovyetler Birliği, batısında Erzurum, güneyinde Ağrı, güneydoğuda İran, kuzeybatısında Artvin vardır.  

Yüzey şekilleri

Erzurum-Kars yaylası üzerinde kurulan il toprakları yüksektir. Bu yüksek topraklar üzerindeki yaylalar, ovalar ve dağlar ilin yüzey şekillerini oluşturur. Kuzeyde çevresine göre yüksekliği daha az olan Ardahan yaylası, güneyde Aras nehri boyunca uzanan ovalar vardır. Başlıca yükseklikler kuzeydoğuda El Dağı (3.050 m), Akbaba Dağı (3.040 m), kuzeybatıda Yalnızçam Dağları, Ardahan’ın güneyinde Alagöz Dağı (2.485 m), Kartaltepe (2.521m), Göle’nin güneyinde Kabakdağ (3.054 m), Kars’ın batısında Allahüekber Dağları (3.103 m), Digor’un kuzeyinde Dumanlı Dağı (2.699 m), güneyinde Yağlıca Dağ (2.961 m), Kağızman’ın batısında Aladağ (3.138 m) ile ilin güneyinde sıra hâlinde uzanan Karasu-Aras Dağlarıdır. Başlıca düzlükleri ise, aynı zamanda Göle ve Arpaçay ovalarıdır.

Akarsu ve Göller

İlin en önemli akarsuları Türkiye sınırı dışında Hazar Denizi’ne dökülen Aras Nehri ve kollarıdır. Türkiye sınırları içindeki uzunluğu 548 km. (tamamı 1.059 km) olan Aras’ın en önemli kolları ilk kaynağını Çıldır Gölü’nden alan Arpaçay ile Erzurum-Kars yaylasından kaynayan ve sınırlarımız dışında Aras’a karışan Kura ırmağıdır, irili ufaklı bir çok gölün yer aldığı il topraklarındaki en önemli göller Çıldır Gölüdür. Bunların dışında daha irili ufaklı 30 kadar göl vardır. Bu göllerde tatlı su balıkçılığı yapılır. Çevreleri de kara avcılığına elverişlidir. Turistik bir değer de ifade ederler.

İklim

Ortalama yüksekliği fazla olan ve deniz tesirlerine kapalı bulunan ile kara iklimi hakimdir. Kışlar çok şiddetli ve uzun, yazlar ise kısa fakat sıcaktır. Yıllık ortalama sıcaklık 4,2°C, en soğuk ay (Ocak) ortalaması -11,6°C, en sıcak ay (Ağustos) ortalaması 17,3°C’dir. Bugüne kadar ölçülen en düşük sıcaklık 7.1.1954’de -39,6°C, en yüksek sıcaklık ise 16.8.1948’de 34,6°C olarak tespit edilmiştir. Her mevsim yağışlı ve ortalama yağış miktarı 527,7 mm’dir. Yaz yağışları biraz daha fazladır. Yılda ortalama 136,2 günü yağışlı geçer. Karla örtülü gün sayısı 107,7, donlu gün sayısı ise 180,9’dur. Kış süresi çok uzundur; Ekim başlarından Mayıs ortalarına kadar sürer. Kış yağışları genel olarak kar şeklindedir.

Doğal Bitki Örtüsü

İklime bağlı olarak doğal bitki örtüsü bozkırdır. Yaz mevsiminin yağışlı geçmesi bozkır alanların geniş otlaklara dönüşmesini sağlar. Bu otlaklar Kars’ta bilhassa büyükbaş hayvancılığın gelişmesinde en önemli faktördür. İl yüzölçümünün yaklaşık yarısını otlaklar kaplar. Yüzyıllardan beri süren aşın tahripler ormanların yok olmasına sebep olmuştur. Bugün il topraklarının ancak % 3’ü ormanlıktır. Daha ziyade çam türlerinin hâkim olduğu orman alanlarına Sarıkamış, Göle ve Ardahan çevrelerinde rastlanır.

Ekonomi

Yüzölçümünün ancak % 11’i ekilebilen Kars’ta temel geçim kaynağı hayvancılıktır. Fakat ilin asıl geçimi hayvancılık ve hayvan ürünleridir. Türkiye’de mevcut hayvan varlığının % 4 (3.413.553)’ü Kars’tadır. Başta koyun (2.179.910) olmak üzere inek (461.516), dana (303.130), kılkeçisi (160.290) beslenir. Alman ve alınmakta olan tedbirlerle hayvan neslinin ıslahı ile verimin arttırılmasına çalışılmaktadır. Sağılan 1.105.890 baş hayvandan 282.775 ton süt elde edilmiştir (1980). Fert başına düşen yıllık süt üretimi 403 lt’dir. Et tüketiminin nüfûsa oranla az olduğu Kars, Türkiye’nin en önemli canlı hayvan pazarıdır. Kümes hayvancılığı ve arıcılık da yapılır. İldeki akarsu ve göllerde balık da avlanır. Sazan, alabalık, gümüş, karabalık ve yayın tutulan başlıca balık türleridir.

Yeraltı Zenginlikleri

İl sınırları içinde M.T.A. tarafından tespit edilen başlıca maden rezervleri; arsenik, asbest, jips, manyezit, perlit, tuğla-kiremit hammaddesi, tuz ve linyittir. Bunlardan ekonomik değeri olup işletileni ise tuzdur. Şifalı yeraltı kaynak suları bakımından zengin olmasına rağmen tesis yetersizliği yüzünden gereği kadar değerlendirilememektedir. Başlı çaları, Çıldır’daki öncül Köyü, Deveboynu, Göle’deki Koruvenk, Göle, Kağızman’da Kötek kaplıcaları ile Kağızman’daki Kötek ve Aktaş ile Kızıltaş maden suları ile Sarıkamış maden suyu kaynaklarıdır.

Sanayi

İldeki başlıca sanayi kuruluşları, hayvan ürünlerini değerlendiren tesisler olarak dikkati çeker. Yağ, peynir ve süt tozu fabrikası bu tesislerin başlıcalarıdır. Ayrıca Sarıkamış’ta yılda 1 milyon çift imal kapasiteli bir ayakkabı fabrikası da hizmete girmiştir. Dokumacılık gelişmiştir. Bilhassa kilim dokumacılığı önemlidir. Ayrıca yün eldiven ve çoraplar ile başlık dokumacılığı da yapılır.

Turizm

Bir sınır ilimiz olan Kars, zengin doğal güzelliklere ve tarihi eserlere sahip olmasına rağmen bundan gereği kadar istifade edememektedir. Çıldır Gölü, Araş Nehri vadisi ve Sarıkamış ormanları doğal güzellikleri ile ilgi çekerler. Kışların uzun ve karlı geçmesi, ilin bir çok yerini kış sporları için elverişli hâle getirmiştir. Sarıkamış'ta modern kış sporları tesisleri vardır, il tesisler yönünden zenginleştirildiği takdirde yakın bir gelecekte Ortadoğu ülkelerinin kış sporları merkezi olmaya namzettir.

Tarihî Eserler

Eski bir yerleşme merkezi olmasına rağmen bir çok savaş ve istilaya maruz kaldığından antik dönemlere ait Ani Harabeleri’nin dışında pek bir şey kalmamıştır. Bugün mevcut eserlerin büyük bir kısmı Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine aittir. Bunlar; 1152’de Saltuk Beyi İzzet Han tarafından yaptırılan ve İranlılarca birkaç defa yıkılan ve Osmanlılarca yeniden yaptırılan, Osmanlı-Rus savaşları sırasında da bir çok kahramanlık destanına sahne olan Kars Kalesi, 1570’de inşâ edilen ve daha sonraki dönemlerde Ermeniler tarafından yıkılan ve bugün sadece harabeleri ayakta duran Beylerbeyi Sarayı, 111. Murat döneminde yapılan ve 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Ruslarca yıkılan Paşa Sarayı, XVI. yy’da 111. Murat adına inşa edilen 1604 ve 1628'de tahrip olduğu için yeniden yaptırılan Evliya Camisi, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında yıkılan, tamirden sonra 1914’de tekrar Ruslar tarafından yıkılan ve bugün sadece minaresi ayakta olan Büyük Abdi Ağa Camisi ve Minaresi, 1646’da yapılan Vaizoğlu, 1655’de yapılan Yusuf Paşa ve 1738’de yapılan Ali Aga camileri ile 1579’da yapılan ve 1725’de yeniden onarılan Taşköprü, Elbeyioglu. Mazlum Ağa ve Cuma hamamları ile Kars mutasarrıfı olan dedesi Abdüllatif Paşa ile birlikte kalan Namık Kemal’in ilk şiirlerini yazdığı ev (350-400 yıllıktır)

Artvin İklimi ve Bitki Örtüsü

12.02.2023

Artvin ilimizin genel iklim ve günlük hava durumu özellikleri nelerdir?
Dağları, Ovası, Gölleri İle Muş

01.08.2019

Doğası, dağları, ovaları, gölleri, tarihi ile görülmeye değer illerimizden bir tanesi olan Muş'u kısaca tanıyalım.

Serhat Şehir Kars

17.08.2018

Doğal güzellikleri, adeta devasa bir yayla olan coğrafyası, Ani harabelerinden Osmanlı eserlerine kadar tarihi eserleri ile Kars ilimizi tanıyalım
Doğal Güzellikleri İle Karadeniz Bölgesi

04.08.2018

Karadeniz Bölgemizin dağları, geçitleri, akarsu ve gölleri nelerdir? Bölgenin iklim ve bitki örtüsü, avcılık yönünden zenginlikleri nelerdir?

Güllerin Diyarı Isparta

22.06.2018

Isparta ilimizi tanıyalım. Isparta ilinin yer şekilleri, iklim ve bitki örtüsü, nüfusu, geçim kaynakları, ekonomisi